Dr. Soner ALTAŞ

Sanayi Gazetesi, 16 Nisan 2020

16 Nisan 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile OSB mevzuatında önemli değişiklikler yapılmıştır. Organize sanayi bölgeleri ile katılımcılarını ve OSB Üst Kuruluşunu yakından ilgilendiren bu değişikliklerden öne çıkanlar aşağıda başlıklar halinde ele alınmıştır.

• OSB’lerin Türü Kuruluştan Sonra Değiştirilebilecek

OSB’lerin kuruluş aşamasında karma ya da ihtisas olarak belirlenen türü sonradan değiştirilebilecek. Bunun için öncelikle tür değişikliği hususunda müteşebbis heyet veya genel kurul kararı alınması, sonrasında da bu karar ile birlikte başvuruda bulunup Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın onayının alınması gerekecektir.

• OSB’lerin Doluluk Oranının Tespitini Müteşebbis Heyet Değil Yönetim Kurulu Yapacak

OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 9’uncu maddesi uyarınca, OSB’nin onaylı parselasyon planında yer alan sanayi parselleri ile hizmet ve destek alanındaki toplam parsellerin 1/3’ünün işyeri açma ve çalışma ruhsatı alması hâlinde, yapı kullanma izni almış olan katılımcılar, temsil ve ilzama yetkili birer temsilcilerinin kendi aralarından seçecekleri üyeler vasıtasıyla en geç altı ay içinde müteşebbis heyette temsil edilirler. Bu sürece ilişkin doluluk oranının tespitini önceden müteşebbis heyet yapıp Bakanlığa bildiriyordu.

Yine, Yönetmeliğin 11’inci maddesi gereği, OSB’nin onaylı parselasyon planında yer alan sanayi parselleri ile hizmet ve destek alanındaki toplam parsellerin 1/2’sinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı alması hâlinde, genel kurulun oluşum süreci başlıyor ve genel kurulun oluşum sürecine ilişkin doluluk oranının tespiti müteşebbis heyet tarafından yapılıp Bakanlığa bildiriliyordu.

Yapılan değişiklik uyarınca, bundan sonra, anılan süreçlere ilişkin doluluk oranının tespiti OSB yönetim kurulu tarafından yapılacak ve en geç bir hafta içinde Bakanlığa bildirilecektir.

• Müteşebbis Heyet Sonrasındaki Genel Kurulu Müteşebbis Heyet Değil Yönetim Kurulu Toplayacak 

Önceki uygulamada Bakanlık, belgelerin tamamlanmasını takip eden 15 gün içinde ilk genel kurulu toplaması talimatını müteşebbis heyete gönderiyor, müteşebbis heyet de ilk genel kurulu, Bakanlık talimatının tebliği tarihini takip eden 6 ay içinde topluyordu. Bundan sonra, Bakanlık, belgelerin tamamlanmasını takip eden 15 gün içinde ilk genel kurulu toplaması talimatını OSB’ye bildirecek ve bu bildirim üzerine yönetim kurulu, ilk genel kurulu, Bakanlık talimatının tebliği tarihini takip eden 6 ay içinde toplayacaktır.

Diğer yandan, genel kurula geçiş sürecinde, müteşebbis heyetin göreve devam etmesi durumunda; gündemdeki “yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçimine” ilişkin madde görüşülmeyip yerine müteşebbis heyete katılacak üyelerin seçimi ile dilek ve temenniler maddesi görüşülüyor ve genel kurulda müteşebbis heyete 8 asıl ve 8 yedek üye seçiliyordu. Yapılan değişiklikle, müteşebbis heyetin göreve devam etmesi durumunda; sadece “yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçimine ilişkin” gündem maddesi değil gündemde yer alan “diğer maddeler”in tamamı  görüşülmeyecek, sadece müteşebbis heyete katılacak üyelerin seçimi ile dilek ve temenniler maddesinin görüşülmesi ile yetinilecektir. Ayrıca, genel kurulda müteşebbis heyete 8 değil de 9 asıl ve 9 yedek üye seçilecektir.

• Denetim Kurulu Genel Kurulu Toplantıya Çağırma Yetkisine Sahip Olmayacak 

Yönetmeliğin 13’üncü maddesi uyarınca ilk genel kurul için genel kurul şartları oluştuğu halde çağrının yapılmaması durumlarında, çağrı, denetim kurulu ya da Bakanlık tarafından yapılabiliyordu. Denetim kuruluna verilen bu yetki kaldırılmıştır. Dolayısıyla, bundan böyle, ilk genel kurul için genel kurul şartları oluştuğu halde çağrının yapılmaması durumlarında, çağrı, Bakanlık tarafından yapılabilecek, denetim kurulu bu konuda çağrı yetkisine sahip olmayacaktır.

Ayrıca, Yönetmeliğin 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi yürürlükten kaldırıldığından, denetim kurulu bundan böyle “gerekli hallerde genel kurulu olağanüstü toplantıya çağırma” yetkisine de sahip olmayacaktır.

Olağan genel kurullarda genel kurul çağrısı ve çağrıya ilişkin işlemler ise yönetim kurulu tarafından yapılacaktır.

• Genel Kurul Toplantılarına Çağrı KEP İle Yapılabilecek

Yönetmeliğin 14’üncü maddesine göre, olağan ve olağanüstü toplantılara çağrı; kargo, iadeli taahhütlü mektupla veya imza karşılığı yapılıyordu. Anılan çağrı metotlarına, kayıtlı elektronik posta da eklenmiştir. Bundan böyle, OSB’nin olağan ve olağanüstü genel kurul toplantılarına; kayıtlı elektronik posta sistemi, kargo, iadeli taahhütlü mektup veya imza karşılığı yöntemlerinden birisi ile yapılabilecektir.

• Yetkili Organ Kararı Ve Bakanlık Onayı İle Bağış Yapılabilecek

OSB’lerin sorun yaşadığı hususlardan birisi, özellikle bölge dışından kişi ve kuruluşlara, yapılan bağış ve yardımlardı. Yapılan değişiklikle müteşebbis heyet ile genel kurulun görev ve yetkileri arasına “Bağış yapılmasına karar almak ve bu kararı Bakanlık Makamının onayına sunmak.” hükmü eklenmiştir. Dolayısıyla, bundan böyle, bağış yapmak isteyen OSB’ler, öncelikle bağış yapılmasına dair müteşebbis heyet veya genel kurul kararı alacak, sonrasında da onay için anılan kararla birlikte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına başvuruda bulunacaktır. Bakanlık Makamı onay verdiği takdirde ise OSB bağış ve yardımda bulunabilecektir.

Öte yandan, Yönetmelik değişikliğinde, önceden bağış ve yardımda bulunan OSB’ler için de geçici bir hüküm getirilmiştir. Buna göre, OSB’ler tarafından 16 Nisan 2020 tarihinden önce yapılmış olan yardım ve bağışlar yukarıda belirtilen usule göre yapılmış sayılıyor. Diğer bir deyişle, yetkili organlarının bu hususta karar aldıkları ve Bakanlık Makamının da bu bağışlara onay verdiği kabul ediliyor. Özellikle, önceden yaptıkları bağışlar hususunda sorun yaşayan ve birtakım hukuki prosedürler ile karşı karşıya gelen OSB’ler ve yetkili organ üyeleri için bir anlamda ibra niteliğinde rahatlatıcı bir düzenleme bu yönüyle.    

• Müteşebbis Heyet İle Genel Kurulun Devredemeyeceği Görev Ve Yetkilerde Kapsam Genişliyor

OSB Uygulama Yönetmeliğinin 23’üncü maddesi uyarınca, müteşebbis heyet veya genel kurul; 

– Katılımcılar ile OSB yönetim kurulu, denetim kurulu ve bölge müdürlüğü arasında doğabilecek uyuşmazlıklar hakkında, gerektiğinde Bakanlığın görüşünü de alarak karar verme,

– OSB’nin ihtiyacı olan elektrik, su, kanalizasyon, doğal gaz, arıtma tesisi, yol, haberleşme, spor tesisleri gibi altyapı ve genel hizmet tesislerini kurma ve işletme, kamu ve özel kuruluşlardan satın alarak dağıtım ve satışını yapma; bu çerçevede üretim tesislerini, ortak sağlık ve güvenlik birimlerini kurma ve işletme konularında gerekli kararları alma,

hususlarında görevli ve yetkili olmakla birlikte, bu yetkilerini yönetim kuruluna devretmelerinin önünde bir engel bulunmuyordu. Yapılan değişiklikle, müteşebbis heyet ile genel kurulun anılan yetkileri yönetim kuruluna devretmesi yasaklanmıştır.

• Müteşebbis Heyet İle Yönetim Ve Denetim Kurullarının Üyelerine Aylık Ücret Ödenemeyecek

Yönetmeliğin 31’inci maddesinin birinci fıkrasında “Müteşebbis heyet ile yönetim ve denetim kurullarının üyelerine, müteşebbis heyet tarafından aylık ya da toplantı başına tespit edilen tutarda huzur hakkı ödenebilir.” hükmü yer almakta idi. Bu hüküm uyarınca, OSB’ler anılan organ üyelerine ya sabit aylık ücret ya da toplantı başına huzur hakkı ödemesi kararı alabiliyordu.

Yapılan değişiklikle, anılan fıkrada yer alan “aylık ya da” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla, kanımızca bundan böyle müteşebbis heyet ile yönetim ve denetim kurullarının üyelerine, müteşebbis heyet tarafından sadece toplantı başına tespit edilen tutarda huzur hakkı ödenebilecek, aylık sabit bir ücret ödemesi yapılamayacağı gibi bu yönde bir karar da alınamayacaktır.

• OSB’ler ve OSBÜK Tarafından Tutulacak Defterler Netleşmiş

18/6/2017 tarihli ve 7033 sayılı Yasanın 56’ncı maddesi ile 4562 sayılı Kanunun 25’inci maddesinin son fıkrasına “OSB’lerde tutulacak defterler ve genel kurul toplantılarında görevlendirilecek Bakanlık temsilcisi konularında OSB mevzuatında hüküm bulunmayan hâllerde 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun anonim şirketlere ilişkin hükümleri uygulanır.” hükmü eklenmiştir. Ancak, OSB ile anonim şirketin yapısı bazı noktalarda tam uyuşmadığından bu alanda yaşanan bazı tereddütler yaşanmaktaydı. Bu konuda tereddüt doğuran hususların başında pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin OSB’ler tarafından nasıl tutulacağı noktasında ortaya çıkmıştır. Zira, OSB’de anonim şirkettekine benzer bir pay ve pay sahipliği ilişkisi söz konusu olmadığı gibi, genel kurul da müteşebbis heyetin devamı niteliğinde olan ve işletme aşamasında varlık kazanan bir organ olduğundan müteşebbis heyet aşamasında genel kurul toplantı ve müzakere defterinin tutulup tutulmayacağı yahut nasıl tutulacağı belirsizdi. Getirilen hüküm ile bu tereddütler  ortadan kaldırılmıştır.

Yapılan değişiklik ile OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 53 ve 97’nci maddelerine OSB’ler ile OSBÜK’ün, pay defteri hariç olmak üzere, 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda anonim şirket için öngörülen defterleri tutacakları yönünde hüküm getirilmiştir. Yani, TTK anonim şirket için öngörülen pay defterinden OSB’ler ve OSBÜK muaf tutulmuştur. Bu bağlamda, OSB’ler ve OSBÜK tarafından tutulması zorunlu olan defterleri aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz:

a) Müteşebbis heyet aşamasında olan OSB, yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, yönetim kurulu karar defteri, müteşebbis heyet toplantı ve müzakere defteri tutar.

b) Müteşebbis heyetin görevinin sona erdiği genel kurula geçen OSB, yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri tutar.

c) OSBÜK ise, yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defterini tutmakla yükümlüdür.

Müteşebbis heyet aşamasında olan OSB’lerde, müteşebbis heyet toplantılarında görüşülen hususlar ve alınan kararlar müteşebbis heyet toplantı ve müzakere defterine kaydedilir. Müteşebbis heyetin görevinin sona erdiği genel kurula geçen OSB’lerde ise, genel kurul toplantı ve müzakere defteri tutulur ve bu deftere genel kurul toplantılarında görüşülen hususlar ve alınan kararlar kaydedilir.

• Arsa Tahsis Sözleşmesinin İçeriğini OSB Belirleyebilecek

OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 56’ncı maddesinin birinci fıkrasına göre, kredi kullanan OSB’lerce yapılan arsa tahsislerinde, OSB ile katılımcı arasında Bakanlık tarafından hazırlanan tip “Arsa Tahsis Sözleşmesi”nin düzenlenmesi gerekiyordu. Yapılan değişiklikle, anılan fıkrada yer alan “Bakanlık tarafından hazırlanan tip” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır. Kanımızca, bu değişiklikle, OSB’ye bir serbestlik tanınmış, Arsa Tahsis Sözleşmesinin içeriği ile hükümlerinin OSB ile katılımcı arasında belirlenmesi öngörülmüştür.  

• Döviz Cinsinden Arsa Birim Fiyatı Belirleme Hükmü Kaldırılmış

OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 56’ncı maddesinin dördüncü fıkrasında “Döviz cinsinden metrekare birim maliyeti belirlenen OSB’lerde, parsel metrekare birim satış fiyatı; parsel metrekare birim maliyetinin Türk Lirası karşılığı tutarının %25 fazlasını geçmemek üzere belirlenir. Döviz kuru için baz alınacak tarih, parsel satışının gerçekleştiği yıldaki T.C. Merkez Bankasının ilk işlem günüdür.” hükmü yer almaktaydı. Yapılan değişiklikle, anılan fıkra yürürlükten kaldırılmıştır.

• Arsa Tahsis İadelerine Dair Ödemelere Üst Tavan getirilmiş

Katılımcının parsel tahsis işleminden vazgeçmesi ya da OSB tarafından tahsisin iptali halinde katılımcıya geri ödenecek arsa bedelinin nasıl hesaplanacağı OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 62’nci maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenmiştir. Anılan hükme göre; katılımcının vazgeçmesi veya OSB’ce tahsisin iptali halinde ödenecek arsa bedeli; 56 ncı madde kapsamında, OSB tarafından parsel tahsis veya satış işleminin gerçekleştiği tarihten itibaren, arsa tahsis iadesi veya iptali işleminden dolayı ödeme yapılacak tarihe kadar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı ile güncellenir. Arsa tahsis iadesi veya iptali işlemini içine alan yılın ilk günü ile ödeme yapılacak tarih arasındaki kıst dönem için yapılacak yeniden değerleme işleminde, 213 sayılı Kanun uyarınca belirlenen cari yıl yeniden değerleme oranı kullanılır. Hesaplanan tutarı geçmemek üzere, arsa iade veya iptal bedeli, geri alındığı tarihten itibaren en geç bir yıl içinde OSB tarafından katılımcıya ödenir.

Anılan hüküm, bu hususta yukarıda belirtilen hesaplamayı içeriyor, bu konuda bir tavan öngörmüyordu. Yapılan değişiklik ile anılan fıkraya “Her hâlükârda katılımcıya geri ödenecek tutar, güncel parsel tahsis bedelinin üzerinde olamaz.” hükmü eklenmiştir. Böylece, parsel tahsislerinin iadesinde, Yönetmeliğin 62/3 hükmüne göre hesaplanan tutar eğer parselin güncel tahsis bedelinden düşük ise hesaplanan tutar, yok eğer güncel tahsis bedelinden fazla ise bu durumda da parselin güncel bedeli üzerinden iade ödemeleri yapılacaktır.

Resmi Gazete’de yayımlanan Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te başkaca değişiklikler de yer almakta birlikte, bizim dikkatimizi çeken değişiklikler ağırlıklı olarak bunlardır. Koronavirüs pandemisinin tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sosyal ve ekonomik hayatı etkilediği bu günlerde, anılan değişikliklerin OSB’lerimize, katılımcılarımıza ve OSB Üst Kuruluşumuza hayırlı olmasını diliyorum.

Kaynak: http://www.sanayigazetesi.com.tr/osb-mevzuatinda-yapilan-son-degisiklikler-makale,1787.html