YENİ TÜRK TİCARET KANUNU İLE BİRLİKTE ŞİRKETLER BÜYÜKLÜK BAZINDA GRUPLANDIRILACAK
Soner ALTAŞ
Dünya Gazetesi, 9 Ocak 2010
Türk Ticaret Kanunu Tasarında, sermaye şirketlerinin, yani anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin, büyüklük bazında gruplandırılması öngörülmektedir. Dolayısıyla, Tasarının yasalaşması ile birlikte, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler, “küçük”, “orta” ve “büyük” ölçekli olmak üzere üç gruba ayrılacaklardır.
Tasarıya göre, bir anonim veya limited şirketin “küçük sermaye şirketi” olarak kabul edilebilmesi için, bilânço toplamının 6.000.000.-TL’yi, yıllık satışları toplamının 12.000.000.-TL’yi, yıllık ortalama çalışan sayısının ise 50 kişiyi aşmaması gerekecektir. Bu üç ölçütten en az ikisini aşan, ancak bilânço toplamı 20.000.000.-TL’yi, yıllık satışları toplamının 50.000.000.-TL’yi ve yıllık ortalama çalışan sayısı 250 kişiyi aşmayan anonim ve limited şirketler ise “orta büyüklükte sermaye şirketi” olarak kabul edileceklerdir. Son olarak, bilânço toplamı 20.000.000.-TL’yi, yıllık satışları toplamının 50.000.000.-TL’yi ve yıllık ortalama çalışan sayısı 250 kişiyi aşan anonim ve limited şirketler “büyük sermaye şirketi” olarak kabul edileceklerdir. Ancak, Tasarıda, ölçütlere bakılmaksızın, istisnaî mahiyette olmak üzere bazı şirketlerin büyük sermaye şirketi sayılması öngörülmüştür. Buna göre; menkul kıymetleri Türkiye’de menkul kıymetler borsalarında (İMKB) işlem gören ya da işlem görmek üzere kote edilmiş yahut kotasyon için başvurusu yapılmış olan şirketler ile Sermaye Piyasası Kurulu tarafından her yıl ilân edilecek listede yer alan ülkelerin menkul kıymetler borsalarında işlem gören ya da işlem görmek üzere kote edilmiş yahut kotasyon için başvurusu yapılmış bulunan şirketler gerekli ölçütleri karşılamamış olsalar dahi, büyük sermaye şirketi olarak kabul edileceklerdir.
Tasarıda, şirketlerin büyüklüklerinin zaman içerisinde değişmesine yönelik düzenlemelere de yer verilmiştir. Buna göre, şirketin büyüklük ölçütlerinin –bilanço ve satışlar toplamı ile yıllık ortalama çalışan sayısı- birbirini izleyen iki faaliyet döneminde aşılması ya da aşağı düşmesi durumunda şirketin büyüklük yönünden konumu değişecektir. Bir başka deyişle, şirketlerin büyüklüklerinin ilelebed sabit kalması gibi bir durum sözkonusu olmayacaktır.
Sermaye şirketlerinin büyüklükleri, Tasarının diğer maddelerine de etki etmektedir. Örneğin, Tasarının aynen yasalaşması durumunda, küçük ölçekli şirketler, şirket birleşmeleri, tür değiştirme ve bölünme işlemleri için gerekli olan rapor düzenleme ve bu raporu işlem denetçisine denetlettirme gibi zorunluluklardan muaf tutulacaklardır. Gene, büyük anonim ve limited şirketler bağımsız denetleme kuruluşu tarafından denetlenecek iken, orta ve küçük ölçekli anonim ve limited şirketler bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri ya da serbest muhasebeci malî müşaviri denetçi olarak seçebileceklerdir.
Bu yönleriyle, anonim ve limited şirketlerin ölçeklendirilecek olması, uygulamada gereksinim duyulan önemli bir boşluğu dolduracaktır. Kaldı ki, bahsigeçen düzenleme, sadece Türk Ticaret Kanunu açısından değil, diğer yasal düzenlemelere ve uygulamalara dayanak teşkil edecek olması bakımından da önemli bir işlev üstlenecektir. Nitekim, şirket büyüklükleri, kredilendirmeden vergi teşvik ve indirimlerine kadar birçok alanda, karar alma sürecine olumlu bir katkı sağlayacak ve yapılacak idari ve yasal düzenlemelerde dikkate alınacak en önemli kıstaslardan birisi olacaktır.