A.Ş.’LERDE İŞÇİ ALIMINA GENEL KURUL KARAR VEREBİLİR Mİ?
Soner ALTAŞ
Dünya Gazetesi, 18 Haziran 2011
Başlık ilk bakışta ilginç gelebilir ve nereden çıktı bu diye sorulabilir. Yazımızın amacı, sadece bu konuda anonim şirket genel kurulun herhangi bir yetkisinin olup olmadığını ortaya koymaktır. Daha doğrusu, paysahiplerinin bu konuda herhangi bir haklarının bulunup bulunmadığını izah etmektir. Zira, genel kurul, paysahiplerinin katılımıyla oluşan bir organdır. Bu yönüyle de paysahiplerinin haklarını en geniş manada kullandıkları yasal bir zemindir.
Bilindiği üzere, Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketi yönetme ve temsil etme görevi ile yetkisini yönetim kuruluna vermiştir. Bu görev ve yetkinin doğal bir sonucu olarak, şirket çalışanlarının, hukukî tabiriyle işçilerin, işe alınması yönetim kurulu tarafından kararlaştırılır. Nitekim, uygulamada da, şirket çalışanlarının işe alınması yönetim kurulu ya da çok sayıda çalışanı olan şirketlerde yönetim kurulunun belirlediği ilke ve kurallar çerçevesinde insan kaynakları departmanları tarafından yerine getirilmektedir.
Buna karşılık, TTK’nın 328. maddesinde “Memur ve müstahdemlerin tayini umumi heyete ait olduğuna dair esas mukavelede bir kayıt yoksa, idare meclisine aittir.” denilmiştir. Dolayısıyla, şirket çalışanlarının işe alınması hususunun esas sözleşme ile düzenlenmesi mümkündür. Eğer esas sözleşme bu konudaki yetkiyi genel kurula tanınmış ise, yönetim kurulunun bu konudaki teklifi hazırlayıp genel kurulun tasvibine sunması ve genel kurulun onayını aldıktan sonra personel alımına gitmesi gerekir. Eğer bu konuda şirket esas sözleşmesinde bir hüküm bulunmuyor ise, anılan yetki bizzat yönetim kurulu tarafından kullanılacaktır.
Aslına bakılacak olursa, şirketin idare ve temsil organı yönetim kurulu olduğundan, şirket çalışanlarının bizzat anılan organ tarafından belirlenmesi daha uygun olacaktır. Ancak, belirttiğimiz üzere, bu konudaki hareket noktası esas sözleşme hükmüdür. Bununla birlikte, şirket esas sözleşmesinde, işe alınacak personelin genel niteliklerini ve sayısını belirleme yetkisi genel kurula tanınıp, gerekli işlemlerin tesis edilmesi görevi yönetim kuruluna da bırakılmış ve hatta işe alma yetkisinin yönetim kuruluna devredilebileceği öngörülmüş olabilir.
Örneğin, şirket esas sözleşmesinde “İşe alınacak personelin sayısı ve nitelikleri, genel kurul tarafından tayin edilir. Genel kurul, bu konudaki yetkisini yönetim kuruluna da devredebilir. İşe alma prosedürü ve sair işlemler yönetim kurulu tarafından yerine getirilir.” şeklinde bir hüküm bulunuyor ise, yönetim kurulu, ancak genel kuruldan izin alarak personel tayin edebilecektir. Ya da, şirket esas sözleşmesine konulacak “Şirket personelinin tayin, nakil, terfi, imzaya yetkili kılınması, mükafatlandırılması, cezalandırılması, işten çıkarılması ve diğer özlük işleri genel kurulun tasdiki ile yürürlüğe giren bir yönerge ile düzenlenir.” şeklinde bir hüküm ile, bu konudaki kriterleri tayin etme yetkisi genel kurula verilip ifası yönetim kuruluna da bırakılabilir.
Ancak, yazımızın yanlış anlaşılmasını engellemek için, bu konuda şirket esas sözleşmesine hüküm koyma zorunluluğu olmadığının altını çizelim. Yani, işçi alımı hususunda genel kurulun mu yoksa yönetim kurulunun mu yetkili olduğu konusunda şirket esas sözleşmesine hüküm koymak yasal bir zorunluluk değildir. Böyle bir hüküm, anılan yetki genel kurul tarafından kullanılacak ise konulmalıdır. Eğer şirket esas sözleşmesinde bu yönde bir hüküm yok ise, işe alma yetkisi yönetim kurulu tarafından kullanılır. Kaldı ki, genel kurul, yönetim kurulu gibi daimi bir organ olmadığından, böyle bir yetkinin genel kurul tarafından kullanılması –genel kurulun toplanması birtakım prosedürlerin yerine getirilmesine bağlı olduğundan- uzun bir zaman alacak, ayrıca yönetim kurulunun kendi tercihi dışında kişilerle çalışmaya zorlanması gibi istenilmeyen sonuçlar doğurabilecektir. Yazımızın başında da belirttiğimiz üzere, amacımız sadece TTK’da bu yönde bir düzenleme olduğunu ortaya koymaktır. Yoksa, bize göre de, bu konudaki yetkinin yönetim kuruluna ait olması en doğru yöntemdir.